What transition phase am I in? Do the quick check!

Voel je je anders de laatste tijd? Onregelmatige menstruaties, plotselinge warmte-uitbarstingen, of een humeur dat alle kanten op schiet? Je bent niet de enige. De kans is groot dat je in de overgang zit, een natuurlijke levensfase waar in Nederland zo'n 1,8 miljoen vrouwen zich momenteel in bevinden. Maar de overgang is geen enkel, afgebakend moment; het is een reis met verschillende etappes. Weten in welke fase je zit, helpt je om de veranderingen in je lichaam beter te begrijpen en de juiste ondersteuning te vinden.

Deze gids is je persoonlijke routekaart. We duiken in de verschillende fasen, ontrafelen de rol van je hormonen en geven je een snelle check om te bepalen waar jij je op dit pad bevindt. Zo krijg je weer grip op je lichaam en kun je deze nieuwe fase met vertrouwen tegemoet treden.

De Overgang: Een Algemeen Beeld en de Rol van Hormonen

De overgang is een periode van transformatie, vergelijkbaar met de puberteit, maar dan aan de andere kant van je vruchtbare leven. Het is het proces waarbij je eierstokken geleidelijk stoppen met het produceren van eicellen en de aanmaak van het hormoon oestrogeen afneemt. Dit gebeurt niet van de ene op de andere dag, maar is een proces dat meerdere jaren kan duren. Voor veel vrouwen begint dit proces ergens tussen hun 40e en 60e levensjaar.

Het is belangrijk te weten dat dit een volkomen natuurlijk biologisch proces is. Toch wordt er vaak met een zekere schroom over gesproken. Uit onderzoek blijkt zelfs dat 52% van de Nederlandse vrouwen praten over de overgang een taboe vindt. Door te begrijpen wat er in je lichaam gebeurt, doorbreek je dat taboe en neem je de regie over je eigen welzijn. De symptomen die je ervaart, van opvliegers tot stemmingswisselingen en veranderingen in je intieme zone, zijn allemaal direct of indirect gekoppeld aan de schommelende en dalende hormoonspiegels.

Wat is de menopauze en de overgangsperiode?

The difference between 'Overgang' (the entire transitional period) and 'Menopause' (the last menstruation).

De termen 'overgang' en 'menopauze' worden vaak door elkaar gebruikt, maar ze betekenen niet hetzelfde. Het is cruciaal om het verschil te kennen om je eigen fase te kunnen bepalen.

• De Overgang (of perimenopauze en postmenopauze samen): Dit is de gehele periode van hormonale verandering. Het kan wel 4 tot 10 jaar duren. Deze periode omvat de aanloop naar je laatste menstruatie en de jaren daarna. Het is de 'reis'.
• De Menopauze: Dit is een specifiek moment in de tijd. Het is officieel de dag die precies 12 maanden na je allerlaatste menstruatie valt. De gemiddelde leeftijd waarop vrouwen in Nederland de menopauze bereiken is 51 jaar. De menopauze is dus de 'bestemming' die het einde van je vruchtbare periode markeert.

Wanneer we het hebben over "in de overgang zijn", bedoelen we dus de lange periode van verandering. De klachten die je ervaart, zijn de symptomen van deze overgangsperiode, niet alleen van dat ene moment, de menopauze.

De Cruciale Rol van Hormonale Veranderingen

De hoofdrolspeler in het hele overgangsverhaal is oestrogeen. Dit vrouwelijke geslachtshormoon doet veel meer dan alleen je menstruatiecyclus regelen. Het heeft invloed op je huid, botten, bloedvaten, hersenen en slijmvliezen. Wanneer de productie van oestrogeen in je eierstokken begint af te nemen, heeft dit effect op je hele lichaam.

Denk aan oestrogeen als de grote regulator. Toen je jonger was, zorgde het voor een voorspelbare cyclus, hield het je huid elastisch en je botten sterk. Het zorgde ook voor een gezonde, vochtige en soepele vaginawand. Naarmate de oestrogeenproductie daalt, raakt dit systeem ontregeld. Je cyclus wordt onvoorspelbaar, je kunt last krijgen van opvliegers omdat je interne thermostaat in de war is, en je huid kan droger worden.

Een van de meest directe gevolgen van een dalend oestrogeengehalte is de impact op je vaginale gezondheid. Oestrogeen is essentieel voor het behoud van de dikte, elasticiteit en doorbloeding van het vaginale weefsel. Een tekort leidt tot wat bekend staat als vaginale atrofie. Dit klinkt misschien klinisch, maar de gevolgen zijn heel concreet: vaginale droogheid, wat kan leiden tot vaginale irritatie en pijn. Dit is geen zeldzaam verschijnsel; het is een direct gevolg van de hormonale verschuivingen die de kern van de overgang vormen.

De Fasen van de Menopauze Begrijpen

De overgang is een geleidelijk proces dat we kunnen opdelen in drie duidelijke fasen. Elke fase heeft zijn eigen kenmerken en symptomen, ook wat betreft je intieme gezondheid.

Fase 1: De Perimenopauze (De aanloop) Dit is de fase die voorafgaat aan de menopauze en kan enkele jaren duren. Je eierstokken beginnen minder oestrogeen te produceren, maar dit gebeurt met horten en stoten. De hormoonspiegels schommelen wild, wat voor de meeste klachten zorgt.

• Kenmerken: Je menstruatiecyclus wordt onregelmatiger. Soms is de tijd tussen je menstruaties korter, dan weer langer. De bloedingen kunnen lichter of juist veel heviger worden.
• Typische Symptomen: Dit is de fase van de eerste opvliegers, nachtzweten, slaapproblemen, stemmingswisselingen en verminderde concentratie.
• Impact op Vaginale Gezondheid: Je merkt misschien de eerste subtiele veranderingen. Omdat oestrogeen nog schommelt, kan de natuurlijke lubricatie afnemen. Je ervaart mogelijk voor het eerst lichte vaginale droogheid, vooral rond je menstruatie of tijdens het vrijen. Het is vaak nog geen constant probleem, maar een eerste signaal.

Fase 2: De Menopauze (Het kantelpunt) Zoals eerder benoemd, is dit niet echt een fase maar een datum: 12 maanden na je laatste menstruatie. De periode direct rond dit punt wordt vaak gekenmerkt door een intensivering van de perimenopauzale klachten, omdat je oestrogeenniveau nu structureel laag is.

Fase 3: De Postmenopauze (De nieuwe balans) Dit is de levensfase die begint na de menopauze en duurt de rest van je leven. Je lichaam heeft een nieuw, lager hormonaal evenwicht gevonden. Sommige symptomen zoals opvliegers kunnen afnemen, maar andere, die direct gerelateerd zijn aan het lage oestrogeengehalte, kunnen juist prominenter worden of chronisch van aard worden.

• Kenmerken: Je menstrueert niet meer. De hormonale achtbaan van de perimenopauze is voorbij.
• Typische Symptomen: Terwijl opvliegers voor sommige vrouwen verdwijnen, kunnen klachten met betrekking tot botdichtheid en hartgezondheid meer aandacht vragen.
• Impact op Vaginale Gezondheid: In deze fase wordt de impact van het oestrogeentekort zeer duidelijk. De vaginawand wordt dunner, droger en minder elastisch. Vaginale droogte is nu vaak een constant gegeven, niet iets dat komt en gaat. Dit kan leiden tot aanhoudende vaginale irritatie, jeuk, een branderig gevoel en pijn bij het vrijen (dyspareunie). De pH-waarde van de vagina verandert ook, waardoor je vatbaarder wordt voor blaasontstekingen en vaginale infecties.

In welke fase zit ik?

Oké, tijd voor de snelle check! Pak pen en papier of beantwoord de vragen in je hoofd. Wees eerlijk tegen jezelf; dit is puur voor jouw inzicht.

Stap 1: Check je menstruatiecyclus (de belangrijkste indicator)

• A. Mijn cyclus is nog steeds regelmatig, zoals altijd.
• B. Mijn cyclus wordt onregelmatig. Soms zit er minder tijd tussen, soms meer. De hevigheid van de bloeding wisselt ook.
• C. Ik heb al meer dan 12 maanden geen menstruatie meer gehad.

Stap 2: Check je lichamelijke symptomen

• A. Ik heb nauwelijks last van opvliegers, nachtzweten of slaapproblemen.
• B. Ik heb af en toe of regelmatig last van opvliegers, nachtzweten, hartkloppingen of slaap slecht.
• C. De opvliegers zijn misschien wat minder heftig geworden, maar ik heb wel andere aanhoudende klachten.

Stap 3: Check je vaginale gezondheid

• A. Alles voelt daar beneden normaal en comfortabel.
• B. Ik merk dat mijn vagina soms droger aanvoelt dan normaal, vooral bij het vrijen. Glijmiddel helpt.
• **C. Mijn vagina voelt vrijwel constant droog. Ik ervaar regelmatig jeuk, een branderig gevoel of vaginale irritatie, en vrijen is soms pijnlijk.

De uitslag van de snelle check:

• Meestal A? De kans is groot dat je nog niet in de perimenopauze zit. Als je wel klachten hebt, is het goed om dit met je huisarts te bespreken om andere oorzaken uit te sluiten.
• Meestal B? Welkom in de perimenopauze. De schommelende hormonen veroorzaken de klassieke overgangsklachten. Je onregelmatige cyclus is het duidelijkste teken. Dit is de fase waarin 80% van de vrouwen klachten ervaart.
• Meestal C? Je bevindt je in de postmenopauze. Je menstruaties zijn gestopt en je lichaam heeft een nieuw hormonaal evenwicht. De focus verschuift nu naar het omgaan met de langetermijneffecten van een laag oestrogeenniveau, zoals de aanhoudende vaginale droogte.

Deze check is een richtlijn. Iedere vrouw is uniek en de ervaring kan sterk verschillen. Maar het geeft je een krachtig startpunt. Steeds meer vrouwen zoeken hier hulp voor; het aantal huisartsconsulten voor overgangsklachten is, vooral bij vrouwen tussen 50 en 54, significant toegenomen in recente jaren.

Conclusie

Weten in welke overgangsfase je zit, is meer dan alleen een label plakken op je symptomen. Het is een vorm van zelfkennis die je in staat stelt om proactief voor je gezondheid te zorgen. Of je nu in de turbulente perimenopauze zit met zijn onvoorspelbare schommelingen, of de nieuwe realiteit van de postmenopauze ervaart, begrip is de eerste stap naar controle.

Specifiek voor klachten als vaginale droogheid en vaginale irritatie is het cruciaal om te weten dat dit directe, fysiologische gevolgen zijn van hormonale veranderingen. Het is geen persoonlijk falen en je hoeft er niet stilletjes onder te lijden.

Wat zijn je volgende stappen?

1. Erken je fase: Accepteer waar je bent in het proces. Dit helpt je om de juiste verwachtingen te hebben.
2. Praat erover: Door het gesprek aan te gaan met je partner, vriendinnen of een arts, doorbreek je het taboe en creëer je een ondersteunend netwerk.
3. Zoek gerichte oplossingen: For vaginal dryness there are effective solutions, such as hormone-free moisturizers, lubricants or, in consultation with your doctor, local estrogen treatments.
4. Lifestyle: Pay attention to nutrition, exercise and stress management. This can alleviate many symptoms.

The transition is not an end, but a transformation into a new and powerful chapter. By informing yourself and taking control, you can not only get through this period, but also come out stronger and wiser.